Để cổ vũ người khác, người Việt Nam chúng ta thường dùng từ “cố lên”. “Cố lên” có nghĩa là cố gắng tiếp tục, cố gắng đi về phía trước… Còn ở Trung Quốc thì người ta dùng từ ” 加油 – jiā yóu “. Jia You có nghĩa gốc (nghĩa đen) là thêm dầu (add oil) và nghĩa chuyển (nghĩa bóng) là “cố lên”.
Từ jia you là từ mà đa số người nước ngoài quan tâm tới văn hóa Trung Quốc đều biết cho dù chưa từng đặt chân tới Trung Quốc. Mỗi lần muốn cổ vũ một người bạn Trung Quốc nào đó, chúng ta đều hô to “jia you”. Thế nhưng gần như chẳng mấy ai có thắc mắc tại sao người Trung Quốc lại dùng từ “thêm dầu” để cổ vũ người khác. Thực ra, mọi thứ đều có nguồn gốc của nó.
Tại sao “thêm dầu” | “Jia you ” lại có nghĩa là “cố lên”?
Mục Lục
Vào những năm Đạo Quang triều Thanh, có một vị cử nhân là Trương Anh làm quan lớn. Trong cả cuộc đời mình, ông rất coi trọng sự nghiệp giáo dục bồi dưỡng nhân tài. Lúc còn làm quan, vào lúc giao canh mỗi đêm, ông đều phái hai thủ hạ của mình mang theo thùng dầu đi tuần khắp trong thành. Hễ bắt gặp nhà nào vẫn còn có học trò để đèn khuya đọc sách bèn tới giúp anh ta thêm dầu để thắp sáng. Đồng thời họ cũng khích lệ người đó chăm chỉ học hành. Đó chính là lý do tại sao “thêm dầu” còn có nghĩa là “cố lên”.
Việc làm đại nghĩa của Trương Anh cứ như vậy trong suốt hàng chục năm ông làm quan. Là một vị quan thanh liêm có nghĩa lớn, lại là người coi trọng giáo dục, ông cũng giáo dục con trai của mình trở thành nhân tài trụ cột nước nhà. Người con thứ tư của ông là Trương Chi Đỗng là một trong tứ đại danh thần có công trung hưng triều đình vào cuối triều Thanh.
Có thể thấy điều gì qua câu chuyện?
Thắp một ngọn đèn soi đường chỉ lối cho người khác là việc đại nghĩa. Giữ ngọn đèn tiếp tục sáng trong căn nhà của những học trò nghèo, công đức vô lượng. Nó làm tôi nhớ tới một câu chuyện Phật giáo: “bà lão nghèo thắp đèn cúng Phật”.
Thuở Phật còn tại thế, Vua A Xà Thế muốn thắp sáng hết đoạn đường từ cung điện của nhà vua tới tịnh xá của Đức Phật. Có một bà lão nghèo đã dùng hai đồng tiền là cả tài sản của bà khi ấy mua dầu để thắp đèn cúng Phật. Bà phát một lời nguyện lớn lao rằng: “nếu tôi ngày sau có thể chứng đắc đạo quả như Phật, nguyện cho số dầu này sẽ cháy được suốt đêm, ánh sáng không bao giờ tắt mất.” Quả thực khi các ngọn đèn của nhà vua đều tắt, ngọn đèn dầu của bà lão vẫn sáng rọi.
Bao nhiêu thùng dầu cũng chỉ là khảy móng tay so với tài sản của nhà vua. Còn đối với bà lão, hai đồng tiền là tất cả những gì mình có. Tâm lượng của bà rõ ràng là lớn hơn nhà vua rất nhiều. Tâm lượng của Trương Anh cũng lớn lao chẳng kém. Giữ cho ngọn đèn dầu của học trò tiếp tục được thắp sáng thể hiện tâm nguyện thắp sáng tương lai nước nhà của Trương Anh. Bởi hiền tài là nguyên khí của quốc gia.
Cho tới ngày nay, trải qua mấy trăm năm, người ta không còn dùng cách của Trương Anh để cổ vũ khích lệ người khác. Nhưng hành động “thêm dầu” cho học trò nghèo của ông đã trở thành một từ ngữ cho cả một đại dân tộc sử dụng khi muốn khích lệ động viên.
Theo dõi blog của tôi để cùng khám phá Văn hóa Trung Quốc các bạn nhé!